Tàu điện là phương tiện giao thông công cộng quan trọng nhất tại Nhật Bản, phục vụ hàng triệu người mỗi ngày. Với hệ thống tàu điện hiện đại, hiệu quả và có mặt khắp các thành phố lớn, việc sử dụng tàu điện là cách tốt nhất để di chuyển trong và ngoài thành phố. Tuy nhiên, để hòa nhập với văn hóa và thói quen của người dân địa phương, bạn cần nắm rõ các quy tắc và nghi thức khi sử dụng tàu. Những quy tắc này không chỉ giúp việc đi lại thuận tiện mà còn thể hiện sự tôn trọng với mọi người xung quanh.
Ở Nhật Bản, tàu điện không chỉ là phương tiện di chuyển phổ biến nhất mà còn là một phần quan trọng của đời sống xã hội. Tàu điện phục vụ mọi tầng lớp từ người lớn, trẻ nhỏ, người già đến người lao động, du học sinh. Hàng ngày, tàu điện giúp hàng triệu người đến trường, đi làm và di chuyển trong cuộc sống thường nhật. Với tần suất hoạt động cao, chính xác về giờ giấc, tàu điện là phương tiện mà người Nhật không thể thiếu. Do đó, việc hiểu và tuân thủ các quy tắc khi đi tàu sẽ giúp bạn hòa nhập tốt hơn vào cuộc sống tại Nhật.
1. Cách vào ga tàu và kiểm tra tuyến đường
Khi đã qua cổng soát vé bằng thẻ IC hoặc vé giấy, bước đầu tiên là tìm kiếm thông tin về sân ga và chuyến tàu của bạn trên các bảng điện tử. Những bảng này cung cấp thông tin về thời gian tàu đến, điểm dừng cuối và tuyến đường. Hãy chú ý tìm đúng sân ga và đứng xếp hàng tại nơi chỉ định. Sự trật tự trong việc xếp hàng và tuân thủ hướng dẫn là một phần không thể thiếu của văn hóa giao thông ở Nhật Bản.
Đặc biệt, nếu bạn là du học sinh hoặc người lao động mới đến, việc sử dụng ứng dụng bản đồ như Google Maps hoặc các ứng dụng địa phương như Navitime sẽ rất hữu ích để tra cứu tuyến đường và thời gian của các chuyến tàu.
2. Tàu điện sẽ dừng tại vị trí cố định
Một trong những điều đặc biệt của hệ thống tàu điện Nhật Bản là mỗi sân ga đều có những ký hiệu dưới chân chỉ vị trí chính xác nơi cửa tàu sẽ dừng. Những ký hiệu này có thể là hình tròn, hình tam giác hoặc các chữ cái, và chúng khác nhau tùy theo từng tuyến tàu. Bạn chỉ cần tìm đúng ký hiệu và đứng xếp hàng ngay ngắn tại đó. Khi tàu đến, người trên tàu sẽ xuống trước, sau đó bạn mới lên tàu theo thứ tự đã xếp hàng.
.jpg "Hành khách xếp hàng ngay ngắn thể hiện kỷ luật và văn hóa ứng xử cao trong xã hội Nhật Bản.")
Việc xếp hàng trật tự và chờ tàu ở Nhật Bản diễn ra rất tự nhiên. Không có cảnh chen lấn, xô đẩy và mọi người đều tuân thủ quy tắc "người xuống trước, người lên sau". Điều này không chỉ giúp giảm ùn tắc mà còn đảm bảo an toàn cho tất cả hành khách.
3. Ghế ưu tiên và văn hóa nhường chỗ
Trên tàu điện Nhật Bản, ghế ưu tiên (優先席 - "yūsen seki") luôn được dành riêng cho những người cần hỗ trợ đặc biệt như người già, phụ nữ mang thai, người khuyết tật hoặc những người bị thương. Khu vực ghế ưu tiên thường được đặt gần cửa ra vào và có biển báo rõ ràng. Việc nhường ghế cho những người này không chỉ là quy tắc xã hội mà còn là một phần của văn hóa lịch sự, tôn trọng lẫn nhau.
Ngay cả khi không ngồi ở khu vực ghế ưu tiên, nếu bạn thấy một người già yếu hoặc người có nhu cầu cần chỗ ngồi, hãy sẵn lòng đứng lên và nhường ghế. Tàu điện ở Nhật Bản thường rung lắc khi di chuyển, đặc biệt là trong các chuyến tàu cao tốc, nên việc giữ chặt tay vịn khi đứng là điều cần thiết để đảm bảo an toàn.
4. Sử dụng điện thoại trên tàu: Lịch sự và tế nhị
Việc sử dụng điện thoại trên tàu điện ở Nhật Bản được xem là không lịch sự nếu gây ồn ào hoặc phiền hà cho người khác. Cụ thể, bạn không nên thực hiện hay nhận cuộc gọi trên tàu. Thay vào đó, nếu có cuộc gọi khẩn cấp, hãy ra khỏi tàu hoặc chuyển sang chế độ nhắn tin. Ngoài ra, nếu chơi game hoặc nghe nhạc, hãy luôn đảm bảo sử dụng tai nghe và giữ âm lượng ở mức vừa phải để không ảnh hưởng đến người xung quanh.
.jpg "Việc sử dụng điện thoại được lưu ý để các hành khách tôn trọng không gian chung, tránh gây ồn")
Người Nhật rất coi trọng không gian yên tĩnh, đặc biệt là trên các phương tiện giao thông công cộng. Việc giữ không gian yên lặng sẽ giúp tất cả hành khách có thể thư giãn, nghỉ ngơi hoặc tập trung vào công việc của mình.
5. Giữ giọng nói thấp khi trò chuyện
Một điểm đặc biệt khi đi tàu ở Nhật Bản là mọi người thường rất ít nói chuyện, đặc biệt là trong giờ cao điểm. Ngay cả khi trò chuyện với bạn bè, người Nhật thường giữ âm lượng ở mức rất thấp để không làm phiền người khác. Nếu bạn phải trò chuyện trên tàu, hãy cố gắng giữ giọng nhỏ nhất có thể và hạn chế nói chuyện dài dòng. Điều này sẽ giúp tạo không gian yên tĩnh và tôn trọng sự riêng tư của mọi người trên tàu.
6. Hạn chế ăn uống trên tàu
Việc ăn uống trên tàu điện tại Nhật Bản thường không được khuyến khích, ngoại trừ trên các chuyến tàu đường dài hoặc tàu shinkansen (tàu cao tốc). Đối với các chuyến tàu ngắn trong thành phố, bạn có thể mang theo những món ăn nhẹ như kẹo, socola, hoặc kẹo cao su, nhưng tuyệt đối không nên ăn những món có mùi mạnh hoặc dễ gây rơi vãi. Đồ uống cũng nên được đựng trong chai có nắp đậy để tránh đổ ra ngoài khi tàu rung lắc.
Ngoài ra, việc giữ vệ sinh trên tàu là rất quan trọng. Bạn không được phép vứt rác trên tàu hoặc sân ga. Nếu có rác, hãy giữ lại và vứt đúng nơi quy định sau khi ra khỏi tàu.
7. Quản lý hành lý gọn gàng
Khi mang theo hành lý, đặc biệt là khi đi các chuyến tàu đông đúc, việc sắp xếp hành lý sao cho gọn gàng là rất quan trọng. Đừng để hành lý chiếm chỗ ngồi của người khác hoặc để chắn lối đi, vì điều này không chỉ gây phiền phức mà còn có thể gây nguy hiểm khi tàu di chuyển. Bạn có thể sử dụng các giá để đồ trên cao hoặc nếu mang theo ba lô, hãy tháo xuống và giữ trước ngực để tránh va chạm với người khác.
Một điểm nữa là tại Nhật Bản, mất cắp hành lý trên tàu gần như không xảy ra, nhưng vẫn nên giữ mắt vào hành lý của mình để tránh quên khi xuống tàu.
8. Toa tàu dành riêng cho phụ nữ
Một số tuyến tàu ở các thành phố lớn như Tokyo, Osaka có các toa tàu dành riêng cho phụ nữ trong giờ cao điểm. Những toa tàu này thường được ký hiệu bằng màu hồng và chỉ dành cho phụ nữ, trẻ em và người khuyết tật. Mục đích của việc này là để đảm bảo sự an toàn và thoải mái cho phụ nữ, đặc biệt là trong những giờ cao điểm đông đúc. Nếu bạn là nam giới, hãy chú ý tránh lên nhầm toa dành riêng cho phụ nữ.
9. Điều hòa không khí và khu vực cho xe lăn, xe đẩy
Hệ thống điều hòa trên tàu điện Nhật Bản hoạt động rất mạnh mẽ, đặc biệt là trong mùa hè nóng ẩm. Nếu cảm thấy quá lạnh, bạn có thể chuyển sang các toa có bảng hiệu "xe điều hòa yếu" (弱冷房車), nơi nhiệt độ được điều chỉnh nhẹ hơn. Ngoài ra, tàu điện Nhật Bản cũng có các khu vực dành riêng cho người sử dụng xe lăn hoặc xe đẩy, và bạn có thể nhận sự giúp đỡ từ nhân viên nhà ga khi cần hỗ trợ.
10. Giờ cao điểm và lưu ý khi đi tàu
Tàu điện ở Nhật Bản thường rất đông vào giờ cao điểm buổi sáng (từ 7:30 đến 9:00) và buổi tối (từ 18:00 đến 21:00) các ngày trong tuần. Ngoài ra, vào các kỳ nghỉ lễ dài hoặc cuối tuần, các chuyến tàu cũng có thể quá tải. Để tránh sự bất tiện, hãy cố gắng tránh di chuyển vào những thời điểm này nếu có thể. Nếu bắt buộc phải đi, hãy chuẩn bị tinh thần cho việc chen chúc và tuân thủ các quy tắc về giữ trật tự và không gian cá nhân.
Sử dụng tàu điện tại Nhật Bản không chỉ là một cách di chuyển nhanh chóng mà còn là cơ hội để trải nghiệm văn hóa giao thông tôn trọng và trật tự của đất nước này. Việc tuân thủ các quy tắc và nghi thức trên tàu không chỉ giúp bạn có hành trình thoải mái mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với cộng đồng và xã hội Nhật Bản. Hãy luôn giữ tinh thần văn minh khi đi tàu để chuyến đi của bạn trở nên thú vị và ý nghĩa hơn.
- Na Rine -