Chính phủ Nhật Bản vừa giới thiệu Hệ thống Công việc Phát triển (育成就労制度), một bước đột phá trong việc tiếp nhận người lao động nước ngoài với mục tiêu đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các lĩnh vực thiếu hụt tại Nhật Bản. Với hệ thống mới này, người lao động không chỉ học hỏi kỹ năng mà còn có cơ hội xây dựng sự nghiệp trong một môi trường chuyên nghiệp, có lộ trình thăng tiến rõ ràng và quyền lợi được bảo vệ tốt hơn.
1. Tên gọi và mục đích của hệ thống
Hệ thống Công việc Phát triển (育成就労制度) nhằm mục đích thu hút nguồn nhân lực nước ngoài, giúp các doanh nghiệp Nhật Bản giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng trong một số ngành nghề. Hệ thống này còn hướng tới việc đào tạo người lao động có trình độ chuyên môn cao, đảm bảo không chỉ số lượng mà cả chất lượng của lực lượng lao động.
2. Những đổi mới trong hệ thống thực tập sinh
Hệ thống mới này không còn chỉ là chương trình trao đổi kỹ năng truyền thống mà được mở rộng với nhiều cải cách hướng đến quyền lợi và trải nghiệm của người lao động:
- Chính sách từng ngành: Mỗi ngành nghề sẽ có kế hoạch tiếp nhận người lao động cụ thể, xác định rõ số lượng lao động nước ngoài dựa trên nhu cầu lao động thực tế. Số lượng này là mức giới hạn, nhằm đảm bảo chỉ nhận người nước ngoài khi thật sự cần thiết và đã tối ưu nguồn nhân lực trong nước.
- Kế hoạch đào tạo cá nhân hóa: Mỗi người lao động sẽ có kế hoạch đào tạo riêng biệt, bao gồm thời gian đào tạo tối đa 3 năm, mục tiêu công việc về kỹ năng và trình độ tiếng Nhật, nội dung công việc cụ thể. Kế hoạch này được chứng nhận bởi Tổ chức Đào tạo và Việc làm cho Người nước ngoài (外国人育成就労機構), nhằm đảm bảo quá trình học tập và làm việc đạt chuẩn.
- Quản lý bởi nghiệp đoàn: Các tổ chức giám sát trung gian sẽ chịu trách nhiệm quản lý mối quan hệ lao động và đảm bảo quyền lợi của người lao động. Tiêu chuẩn cấp phép cho các tổ chức này sẽ khắt khe hơn nhằm ngăn ngừa các rủi ro và vi phạm lao động.
- Môi trường làm việc: Nhật Bản sẽ triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ lao động nước ngoài, bao gồm việc ký kết thỏa thuận song phương với các quốc gia để giảm phí tuyển dụng bất hợp lý. Chính phủ cũng cho phép người lao động chuyển việc dễ dàng hơn, khi đáp ứng các điều kiện cần thiết.
3. Lộ trình thăng tiến trong công việc
Người lao động tham gia hệ thống này có thể đạt được các cấp bậc kỹ năng và cơ hội phát triển mới:
- Thực tập sinh kỹ năng (3 năm): Người lao động cần đạt trình độ tiếng Nhật A1 trở lên (JFT-Basic) hoặc JLPT N5.
- Kỹ năng đặc định số 1 (5 năm): Sau 3 năm đào tạo, người lao động có thể chuyển sang diện kỹ năng đặc định số 1 (Tokutei Ginou 1) nếu đạt các chứng chỉ chuyên môn và trình độ tiếng Nhật A2 (JLPT N4).
- Kỹ năng đặc định số 2 (không giới hạn thời gian): Đây là bước tiến tiếp theo cho những ai có kinh nghiệm quản lý và vượt qua bài kiểm tra tay nghề số 2, yêu cầu trình độ tiếng Nhật B1 (JLPT N3). Hình thức này không giới hạn thời gian và cho phép người lao động có thể làm việc lâu dài tại Nhật.
4. Lộ trình triển khai hệ thống mới
- Năm 2024: Xây dựng chính sách cơ bản, các quy định pháp lý cần thiết.
- Năm 2025: Phát triển chính sách cho từng ngành, xác định rõ ngành nghề và chỉ tiêu tuyển dụng.
- Năm 2026: Chính thức triển khai hệ thống, áp dụng cấp phép và quản lý nâng cao cho các tổ chức hỗ trợ lao động.
5. Quyền lợi cho người lao động trong hệ thống mới
Hệ thống Công việc Phát triển (育成就労制度) là một bước tiến đáng kể trong việc bảo vệ quyền lợi cho người lao động nước ngoài tại Nhật Bản. Hệ thống này không chỉ mở rộng cơ hội thăng tiến mà còn đảm bảo người lao động có môi trường làm việc minh bạch, có khả năng chuyển việc nếu cần và giảm thiểu gánh nặng tài chính.
Với sự ra đời của Hệ thống Công việc Phát triển, Nhật Bản đang mở ra một cơ hội mới cho người lao động Việt Nam không chỉ để kiếm thu nhập mà còn nâng cao tay nghề, tích lũy kinh nghiệm quý báu. Tuy nhiên, hiện tại các chính sách này vẫn đang trong giai đoạn dự thảo và dự kiến sẽ được triển khai toàn diện vào năm 2026.